O MAGOSTO TRADICIONAL: CANTIGAS, ADIVIÑAS E REFRÁNS 

Fai moitos anos habitaban en Europa uns poboadores chamados celtas que xa celebraban o magosto. Estaban situados nos paises que corresponden nos dias de hoxe con Galicia, Francia, Irlanda,Inglaterra e Paises Nórdicos. 

Crese que o magosto é unha festa de orixe celta que marcaba o paso do verán ao outono; o remate da época na que a vida se fai fora e comezo da época en que a vida se fai no interior a carón do lume. 

Era unha festa a que acudían tòdalas persoas dos poboados para celebrar así unha serie de ritos relacionados coa xustiza o derito e a política. 

Ao mesmo tempo abríase a porta do máis aló onde moraban os mortos para que aquelas persoas que tiñan deixado este mundo se pudiesen comunicar con aquelas que ainda podían falar. 

Coa chegada do Cristianismo estes ritúais mudaron e agora celébrase o día de Todos os Santos, e ao día seguinte, o Día de Defuntos. 

O magosto tradicional enténdese coma unha merenda, a base de castañas asadas, que se celebra no mes de novembro, entorno a data do San Martiño.

Encéndese o lume, ata facer brasas, enriba das que se poñen parrillas ou tambores furados, dándolles voltas cun pau ata que estén ben asadas. Mentres tanto, os demáis participantes da festa buscaban un sitio axeitado para comelas. 

A festa non sería tal sen contar cos xogos populares, bailes, cantos e contos. É común pintar a cara cós restos da fogueira e saltala para que dé boa sorte. 

CANTIGAS 

Non chas quero non chas quero

castañas do teu magosto

non chas quero non chas quero 

que me cheiran ao chamosco 

Santo que estás no canizo 

vota castañas abaixo 

que anque non teño mandil, 

apañochas no refaixo.

Indo polo souto abaixo 

atopei un ouriciño 

tres castañiñas me deu 

para ti meu queriño.

A castaña no ourizo 

cria moita gravidade 

fai coma os mozos solteiros 

criados na liberdade.

Adiviñas 

“Unha cousiña cousa criada no monte, enxoita na casa e comese sin tasa.” 

Refráns 

“A castaña no agosto quere arder, e no Setembro beber.” “Temperá e a castaña, que por Setembro regaña.” 

“A castaña e o besugo no febreiro non ten zugo” 

“Castaña que está no camiño, é do veciño’’ 

 IMPORTANCIA  DA CASTAÑA  NA  DIETA

A castaña é rica en vitaminas, mesmo asada non perde a súa riqueza en vitamina C, ten máis cantidade desta vitamina que a maioría das froitas e verduras. Tamén é rica en potasio, ferro cobre, iodo fósforo e calcio. 

Poden comerse preparadas de moitas maneiras: coma primeiro prato, acompañando a outras comidas, en sobremesas…

Na actualidade as castañas galegas expórtanse a moitos países. 

RECEITAS CON CASTAÑAS 

CASTAÑAS COCIDAS CON LEITE

Ingredientes: Castañas Leite Azucre Mel

Preparación: 

1º Móndanse as castañas. 

2º Póñense a cocer en auga con sal e fiuncho. 

3º Quítaselles a 2ª pel. 

4º Bótannse nuha cunca e engádeselles leite . 

5º Sirvense quentes e acompañadas de mel do país

MARRÓN GLACÉ

Ingredientes: 3 kg de castañas 1 ½ de viño tinto 3 kg de azucre 3 ramiñas de vainilla 3 gr de crémor tártaro 2-3 m- de tea transparente ou gasa 

Preparación: 

1º-Pélanse as castañas, dáselles un fervor e quítaselles a 2ª pel. 

2º- Colocar cada castaña dentro dun cacho de tea e atar as puntas cun fío branco. 

3º-Poñer os paquetes a remollo durante 2 horas. 

4º-Bótanse nunha cazola grande para que non queden amontoadas, engadese o viño e 1 litro de auga e déixanse cocer lentamente ata que esteñan brandas. 

5º-Escorrer e botar na mesma cazola e engadir 3 litros de auga, o azucre, a vainilla e o crémor tártaro,deixar cocer a lume lento 10 minutos

 6º-Deixar repousar 24 horas. Pasado este tempo, poñer ao lume e ferver 5 minutos, deixar repousar outras 24 horas e repetir esta última operación 4 días, ao cabo dos cales o almíbar terá que estar espeso. 

7º-Cando estén frías, escorrer , quitar a graxa e colocar sobre un tamiz. Colar o almíbar poñer ao lume e deixar reducir. 

8º- Cando empece a caramelizar botar as castañas. Unha vez frías envolver cun papel de aluminio. 

Traballo realizado polo CEIP MONSEIVANE

O colexio de Monseivane está situado nunha zona rural, en Moreda, na parroquia de Lanzós, a 8 km da localidade de Vilalba, provincia de Lugo.

CONTOS DO MAGOSTO

CANCIÓNS PARA O MAGOSTO

PORQUE CELEBRAMOS O SAMAÍN

INTRODUCIÓN: ORIXE DA FESTA 

Hai aproximadamente 2.600 anos chegaron a Galicia os pobos Celtas. Ademais dos seus adiantos científicos e técnicos, como foi a metalurxia do ferro, tamén trouxeron a súa cultura e as súas crenzas. 

Os celtas eran politeístas, adoraban a moitos deuses:
Dagda (deusa da bondade), Nuada (guerra), Bríxida (lume), Ogma (forza e literatura) Donn (morte), Lugh (sabiduría), As Morrigan (das batallas)…. 
De aí que as súas festas coincidan con determinadas datas relacionadas coas estacións e cos seus cambios:

 • 1 Febreiro en honra a Imbolc.
 • 1 Maio  Beltaine en honra a Belenos.
 • 1 Agosto en honra a  Lungh. 
 • 1 Novembro Samaín. 

A festa do Samaín, festa laica que representa a fin do verán, das colleitas e o inicio do frío, era a festa máis importante dos  celtas e marcaba os inicios do ano novo celta.

Tamén se celebraba a festa dos mortos. Esta era a data máis perigosa do seu calendario posto que o mundo dos mortos, o Outromundo, facíase accesible para os mortais, podendo pasar a formar parte del por culpa dun feitizo ou meigallo. 
Cando chegaban as celebracións do Samaín (o chegaren as longas noites escuras) tense por certo que os celtas colocaban unhas velas rudimentarias no interior das caveiras dos inimigos mortos, colocándoas nos cruces de camiños, nos arredores e nas muradas dos seus castros, co obxecto de arrepiaren os inimigos, para asombro e veneración das súas xentes e para esconxurar os perigos da celebración.


UN FENÓMENO CULTURAL INTERNACIONAL

 Foron moitos os pobos que ó longo da historia atoparon nas cabezas do inimigos un elemento máxico de adoración e veneración; é sen dúbida a festa de Hallowen, que se celebra o día 1 de Novembro que ven do mundo británico con raíces celtas e o fenómeno cultural máis vencellado á nosa festa do Samaín.. Non se trata pois de comparar o Samaín coma unha copia do Hallowen, nin viceversa. As dúas celebracións son vestixios similares que arrancan de raíces culturais que noutro tempo coincidían no pobo galego e no británico. 

AS CABAZAS OU CABACEIRAS

 A cabaceira é unha planta de follas moles e amplas, cunhas flores comestibles de cor laranxa. O seu froito acada un grande tamaño e posúe unha cortiza dura que garda unha carne polposa na que se hai ducias de sementes chamadas pebidas. Soe plantarse a primeiros de verán no medio do maínzo porque aproveita as súas canas para prender os seus sarmentos. Necesita terreos húmidos e un tempo quente, soporta ben as terras ácidas por iso se da en Galicia. 
Existe unha grande diversidade de especies de cabaceiras (todas da familia das Cucurbitáceas), por exemplo a cabaza pasteleira, a cabaza de Senegal, a cabaza de San Pedro, a cabaza de California, a cabaza da India, etc. En Galicia seméntanse varias especies de cabaceiras sendo a máis común e a máis extendida a Cucurbita pepo ou cabaceira común. 

USOS DAS CABAZAS 

Os usos desta especie son moi variados, sendo a mantenza do gando a principal de todos eles. Así mesmo en moitas zonas de Galicia aproveitase para o consumo humano, facendo doces e potaxes para o que se aproveitan as máis maduras de todas elas. Este costume culinario tamén se atopa no mundo británico. Da súa cortiza pode extraerse tamén un aceite vexetal. Así mesmo, as pebidas enxoitas e salgadas son aproveitadas para o consumo humano e tamén hoxe en día véndense en moitas tendas para o seu consumo como outros froitos secos. 

COMO SE FAI UNHA CAVEIRA? 

A técnica do tallado da caveira é ben sinxela. Empézase facendo unha incisión superior semellante a unha boina. Afástase este bonete, límpase por dentro axudándose dun raspador, toda a polpa e os farrapos de onde colgan as pebidas ou sementes do froito. Tendo o interior ben limpo e rebaixado fanse dous furados para os ollos, outro para o nariz e outro para a boca. Pódese rematar poñéndolle uns pauciños nos beizos a xeito de dentes e prendendo unha vela no seu inteiror co coidado de colocala convenientemente para que non caia. 

REFRÁNS DE CABAZAS

A cabaza e o casar todo é acertar. 
A cabaza e o queixo, sempre ao peso. 

ADIVIÑA 
Que cousa cousiña é, que para adiviñar é, que na boca ten o pé? (A cabaza) 

COPLAS 


Os Celta da Terra Cha, 
na festa do Samaín 
utilizaban caveiras 
para asustar á xente 
que pasaba por alí. 

Os rapaces de Vilalba 
siguen á tradición, 
pero agora utilizan cabazas e melóns. 


No Ceip Insua Bermúdez 
imos facer unha exposición 
na festa do Samaín 
con cabazas e melóns. 

Se queres pasar medo
non se che ocurra faltar 
pois verás moitas cabazas 
e aos pequenos berrar.


Gracias ao CEIP Antonio Insua Bermúdez  por esta  Unidade Didáctica sobre o Samaín.

No enlace que aparece a continuación atoparedes información, imaxes, xogos, poesías.... sobre o Samaín, o magosto e o outono

SAMAÍN








AQUÍ VOS DEIXO OUTRA LIGAZÓN PARA UN SYMBALOO DO SAMAÍN
SYMBALOO SAMAÍN

MOITAS CANCIÓNS PARA ESTE SAMAÍN

CONTOS PARA O SAMAÍN

UN CONTO PARA COÑECER SERES MÁXICOS QUE DAN MOITO MEDO




UN CONTO DE MEDO MOI DIVERTIDO



O MESMO CONTO PERO CANTADO




LOBOS, OSOS, LEÓNS, AVOAS E UNHA CABACIÑA



 UN CONTO DE BRUXAS



E MEDOS, MOITOS MEDOS




É TEMPO DE SAMAÍN


MOUCHO, NON CHE TEÑO MEDO!!!